سیستم پنج فازی(Five Element)

علاوه بر سیستم YinوYangکه درک فرایند های قطبی را امکان پذیر میسازند،سیستم پنج فازی یا پنج عنصری،به زبان چینیWu Xing،معرفی شد تا طبقه بندی فرایند ها با دوره فازی را تکمیل کند.

پنج فاز عبارتند از:چوب(Wood)،آتش(Fire)،آب(Water)،خاک یا زمین(earth)،فلز(metal)

مفوم این پنج فاز،یک سری از عائم خلاصه و چکیده ای را بوجود آورد تا طبقه بندی مشاهدات تجربی در رشته های مختلف مجاز باشد.در طب،عملکرد و وظایف اعضاء داخلی،بافتها و اعضاء حسی به این طریق مطابق با پنج فاز طبقه بندی میشوند.

Shen

Shenنیروی خود آگاهی و ضمیر بوده و غالبا به عنوان روح تعبیر میشود.Shenبه افکار ما تولد میبخشد.باور بر این است که Shenدر قلب ذخیره شده و در چشمها آشکار میگردد.هنگامی که Shenبه هم ریخته گردد،چشمها تار،بی رنگ و ضعیف و فرد بیمار فراموشکار و عقب افتاده شده و مدل خواب او آشفته میشود. اگر اغتشاش و آشفتگی Shenبسیلر واضح و مشخص باشد،تغییراتی نیز در حالت هوشیاری ایجاد میشود.

Jing

Jing،ماهیت و ذات حیات،نقش مهمی در توصیف مراحل حیات دارد.ماهیت حیات به عنوان پایه و اساس جسمانی Qiمورد توجه قرار میگیرد.Jingبه عنوان بذر حیات و نیروی بازآفرینی بنیادی نیز مطرح میشود. مراحل تکمیل کننده در بدن،تمایز اعضاء و رشد نیز برای منعکس نمودن عمل Jingمورد توجه قرار میگیرد. Jingابتدایی و مادر زادی از اتحاد ماهیتهای حیات والدین ناشی شده و این موضوع رشد و پیشرفت هر فرد و ماهیت سرشت او را معین میسازد.

انرژی  حیاتی Qi (چی یا شی)

Tao به عنوان یک نیروی خلاق و نو آور برای جریان یافتن نیروی حیاتی که چی نام دارد قطبیت و دوگانگی میان Yin و Yang را افزایش میدهد.Qi همه جا در طبیعت وجود داشته و در زندگی به صورت تغییر و حرکت ظاهر میشود.Qi در اعضاء ذخیره شده و در کانالها جریان می یابد که در زبان چینی به آن (Jing) و (Lu) میگویند.

اشکال مختلفی از Qi با شدتهای مختلف در بدن وجود دارند:

-Qi در ریه ها،از هوای تنفس گرفته میشود.Qi ریه،(Yang Qi)،(Zong Qi)، (Qi سینه)،(Qi بزرگ) و (Qi جمع کننده) نیز نامیده میشود که در کنش متقابل با (Qi مغزی) بوجود می آید.

-فرایند هضم،غذا را به (Qi مغزی) یا (Yin Qi) که در زبان چینی از آن به عنوان (Ying Qi) یاد شده است تبدیل میکند.

-(Sourse Qi) یا (Qi وراثتی) که در زبان چینی (Yuan Qi) نام دارد،انرژی است که هر شخص از والدینش به ارث برده و موجب رشد و پیشرفت او میشود.

-(Jing Qi) انرژی حیاتی است که در کانالها جریان می یابد و (Qi ارثی) عملکرد و وظایف اعضاء را بوجود می آورد.

اگر Qi در یک عضو ضعیف شود عملکرد آن عضو ضعیف و غلط خواهد بود و اگر انرژی در یک عضو زیاد شود عملکرد بیش از حد را نتیجه میدهد.این موضوع تئوری اساسی پاتوفیزیولوژی و پاتوژنز چینی میباشد.

وظایف و اعمال اصلی Qi عبارتند از:

-Qi منشاء و ریشه حرکتهاست؛نه تنها حرکات اختیاری بلکه فرایند های حرکتی که در تنفس،عمل گردش خون و حرکات روده ای دخالت دارند.

-تولید گرما در بدن از دیگر وظایف دیگرQi است.

-فعالیت و نیروی حیاتی روانی،بیانی از Qi بوده و تحت عنوان Shen(روح) شناخته میشود.

-از وظایف دیگر Qiمیتوان عملکرد اعضاء مانند تبدیل غذا به خون و سایر مایعات بدن را نام برد.

-علاوه براین،Qi،وظیفه محافظت بدن در مقابل عوامل موثر مضر خارجی،برای مثال،عوامل آب و هوایی که منجر به بیماری میشوند،را بر عهده دارد.Qiحفاظتی تحت عنوان Wei Qiشناخته شده و بیشتر در سطح بدن متمرکز میشود.

 یکی دیگر از مسیرهایی که Qi در آنها جریان دارد(علاوه بر مردینها و کولتراها)،مسیر جریان گردش خون است.

در عکس زیر میتوانید جریان انرژی Qi در جهت جریان گردش خون را مشاهده کنید:

Yin،Yang،Tao

Tao قدرتی است که تمام چیز هارا خلق میکند.Tao قطبیت و دوگانگی میانYin و Yang را از یک حالت غیر سازمانی اولیه بوجود می آورد.تمام چیزها در طبیعت درون این میدان کشش میان Yin و Yang تکامل  می یابند.این دو امر متضاد در مراحل دینامیکی مکمل یکدیگرند.

طرف آفتابی Yang وطرف سایه Yin را نشان میدهد اما هریک از این دو به تنهایی ناقص هستند.

Yin بدون Yang نمیتواند وجود داشته باشد و همیشه این دو نیرو باهم ترکیب میشوند تا کل بوجود آید.این سیستم قطبی Yin و Yang نقش مهمی در طب،در تشریح مراحل بقاء در بدن انسان و اختلالات پاتولوژی در آنها دارد.

 -یین نمایانگر زمین،ماده،شب،تاریکی و قوای پست زمینی است.

-یانگ نمایانگر آسمان،روز،روشنایی،خورشید و قوای عالی آسمانها است.

-یین نماینده ظرافت و زنانگی مانند آب،سکون،آرامش،خلأ،شیرینی و ملاحت است.

-یانگ نماینده درشتی،خشونت و مردانگی مانند:خشونت،حرارت،فعالیت،پری و سرشاری است.

-یین خون است(قطب منفی)

-یانگ انرژی است(قطب مثبت)

اعضای بدن هم از این تقسیم بندی بی بهره نیستند:

سر:یانگ

پا:یین

سطح خارجی اعضاء:یانگ

سطح داخلی اعضاء:یین

طرف چپ:یانگ

طرف راست:یین

پشت بدن:یانگ

جلوی بدن:یین